Historia

Od lektoratów po Katedrę Iberystyki

Nauczanie języka hiszpańskiego na Uniwersytecie Warszawskim ma długą i bogatą historię, której początki sięgają okresu międzywojennego. W 1918 roku uruchomiono pierwszy lektorat języka hiszpańskiego prowadzony przez ks. Amadeo Ponsa y Martíneza. Po II wojnie światowej kontynuacją tej inicjatywy zajęła się Krystyna Niklewiczówna, pochodząca z rodziny hiszpańskiej, która odegrała kluczową rolę w podtrzymaniu nauczania języka hiszpańskiego w trudnych powojennych realiach.

Krystyna Niklewiczówna

Lektorka języka hiszpańskiego na UW w latach 1936-1977
Język i kulturę hiszpańską poznała dzięki swojej babce Zofii Casanova-Lutosławskiej,
pisarce i tłumaczce na język hiszpańskich m.in. dzieł Henryka Sienkiewicza

 

W latach 60. powstała Wyższa Szkoła Języków Obcych, w której ramach rozwijano nauczanie języka hiszpańskiego i literatury hiszpańskojęzycznej. W gronie wybitnych lektorów tej szkoły znaleźli się m.in. Oskar Perlin, autor cenionych słowników języka hiszpańskiego, oraz Maria Sten, tłumaczka literatury hiszpańskojęzycznej.

 

Zofia Marzec

Na zdjęciu jako studentka WSJO
Późniejsza Dyrektor Instytutu Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich

 

Ważną rolę odegrali także Grażyna Grudzińska i Kazimierz Sabik, którzy później zostali profesorami w Katedrze Iberystyki. Absolwentki Wyższej Szkoły Języków Obcych, takie jak Zofia Marzec, późniejsza dyrektor Instytutu, znacząco przyczyniły się do rozwoju warszawskiej iberystyki.

Rok 1972 okazał się przełomowy. Z inicjatywy profesor Zofii Karczewskiej-Markiewicz, ówczesnej kierowniczki Sekcji Hiszpańskiej w Wyższej Szkole Języków Obcych, powstała Katedra Iberystyki – pierwsza tego typu jednostka akademicka w Polsce. Pod auspicjami Wydziału Filologii Obcych, a od 1976 roku Wydziału Neofilologii, katedra stała się centrum nauczania i badań nad językami, literaturą i kulturą krajów hiszpańsko- i portugalskojęzycznych. Program nauczania, stworzony przez prof. Karczewską-Markiewicz, łączył przedmioty filologiczne z historią, geografią oraz współczesnymi zagadnieniami politycznymi, gospodarczymi i społecznymi, co było wówczas nowatorskim podejściem i daleko odbiegało od profilu innych filologii.

 

Kazimierz Sabik

Na zdjęciu ze studentkami sekcji hiszpańskiej WSJO w latach 70

 

 

W 1978 roku w ramach Katedry wyodrębniono Sekcję Języka i Kultury Portugalskiej, pierwsze centrum tego typu w Polsce, którym kierowała prof. Janina Klawe. Dzięki jej zaangażowaniu i działalności badawczo-dydaktycznej studia portugalistyczne rozwijały się dynamicznie, przyciągając kolejnych studentów i badaczy.

 

Janina Klawe

Inicjatorka i kierownik sekcji luzo-brazylijskiej w Katedrze Iberystyki

 

 

Początkowo Katedra Iberystyki kształciła około 20 studentów, dysponując niewielką, ale zaangażowaną kadrą akademicką. Z biegiem lat liczba studentów i zakres działalności katedry stale rosły. Od początku swojego istnienia iberystyka cieszyła się ogromnym zainteresowaniem – liczba kandydatów na jedno miejsce często przekraczała dziesięć osób.

Funkcję kierowników Katedry pełnili wybitni naukowcy i pedagodzy: prof. Zofia Karczewska-Markiewicz, prof. Jan Kieniewicz, prof. Janina Klawe, prof. Krzysztof Żaboklicki, prof. Elżbieta Siarkiewicz oraz prof. Grażyna Grudzińska. Każdy z nich wniósł istotny wkład w umacnianie pozycji Katedry jako czołowego ośrodka badań iberystycznych w Polsce.

Nowy etap: Instytut Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich

U progu nowego tysiąclecia Katedra Iberystyki przeszła istotne zmiany. W 2000 roku została przekształcona w Instytut Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich, a jego pierwszym dyrektorem została prof. Grażyna Grudzińska, związana z warszawską iberystyką od jej początków. Instytut składał się wówczas z trzech zakładów: Zakładu Literatury Hiszpańskiej i Latynoamerykańskiej, Zakładu Historii i Kultur Hiszpanii i Ameryki Łacińskiej, Zakładu Kultury Luzo-brazylijskiej, oraz Pracowni Językoznawstwa i Dydaktyki Języka Hiszpańskiego. W kolejnych latach struktura instytutu została wzbogacona o Pracownię Teorii i Praktyki Przekładu.

 

Grażyna Grudzińska

Pierwsza Dyrektor Instytutu Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich

 

 

Przekształcenie katedry w instytut umożliwiło dynamiczny rozwój jednostki w kolejnych dekadach. Pierwsza dekada XXI wieku to okres, w którym stale wzrastała liczba doktorantów będących pod opieką naukową pracowników Instytutu. Wielu z nich zasiliło później kadrę akademicką Instytutu, przyczyniając się do jego rozwoju. Jednocześnie oferta dydaktyczna Instytutu była dostosowywana do zmieniających się potrzeb studentów i możliwości prawnych. Już w 1999 roku wprowadzono studia wieczorowe, co umożliwiło naukę większej liczbie studentów. W tym samym czasie kierunek filologia został zastąpiony kulturoznawstwem o specjalności iberystyka. W celu dostosowania oferty dydaktycznej do systemu bolońskiego, w 2007 roku wprowadzono studia licencjackie i magisterskie na kierunku kulturoznawstwo, które pięć lat później przekształcono w studia I stopnia na kierunku iberystyka i studia II stopnia na kierunku filologia iberyjska. W odpowiedzi na zmieniające się potrzeby wprowadzono również możliwość nauki języka hiszpańskiego na poziomie zaawansowanym już od pierwszego roku.

W 2012 roku funkcję dyrektora objęła prof. Zofia Marzec, która pełniła tę rolę do 2019 roku. W trakcie jej kadencji kierunki iberystyka i filologia iberyjska uzyskały wyróżniające oceny Polskiej Komisji Akredytacyjnej, co zaowocowało dotacją projakościową Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Lata 2019–2024 to kolejny okres transformacji. Dyrektorem Instytutu została prof. Urszula Ługowska. W 2020 roku utworzono dwa nowe zakłady: ówczesny Zakład Kultury Luzo-brazylijskiej dał początek Zakładowi Brazylianistyki i Zakładowi Interdyscyplinarnych Badań nad Krajami Języka Portugalskiego. W tym samym roku Instytut zmienił swoją siedzibę, przenosząc się z budynku przy ul. Oboźnej 8 do nowoczesnego gmachu Wydziału Neofilologii przy ul. Dobrej 55, co otworzyło nowy rozdział w jego historii i umożliwiło większą integrację z innymi jednostkami Wydziału.

 

 

Certyfikat Polskiej Komisji Akredytacyjnej

Ocena wyróżniająca dla kierunku “Iberystyka”

 

 

 

Instytut dzisiaj

Obecnie Instytut Studiów  Iberyjskich i Iberoamerykańskich organizuje kształcenie na czterech kierunkach: iberystyka: hispanistyka, iberystyka: portugalistyka, hispanistyka stosowana oraz filologia iberyjska, które obejmują cztery dyscypliny naukowe: literaturoznawstwo, historia, nauka o kulturze i religii oraz językoznawstwo. Instytut łączy wieloletnią tradycję z nowoczesnym podejściem do nauczania, odpowiadając na potrzeby współczesnego świata oraz nieustannie rozwijając swoje obszary badawcze i dydaktyczne. Dzięki zaangażowanej kadrze i szerokiej ofercie nauczania Instytut nieustannie przyciąga nowych studentów i badaczy, umacniając swoją pozycję jako jedno z najważniejszych centrów studiów iberystycznych w Polsce.